सोशल मीडियावर शेअर होणाऱ्या व्हिडीओमध्ये भारताचे सेनाध्यक्ष जनरल उपेन्द्र द्विवेदी ‘ऑपरेशन सिंडूर’मध्ये 6 लढाऊ विमानं आणि 250 सैनिक गमावले असल्याचे सांगताना दिसत आहेत. वास्तविकता काय आहे? हा व्हिडीओ डीपफेक/AI-संबंधित असून, तो खरा नाही, असा स्पष्ट फॅक्ट-चेक आता उपलब्ध आहे.

अलीकडे सोशल मीडियावर एक व्हिडीओ जोरात प्रसारित होत आहे ज्यात भारतीय सेनाध्यक्ष जनरल उपेन्द्र द्विवेदी “ऑपरेशन सिंडूर” दरम्यान भारताने 6 जेट्स आणि 250 सैनिक गमावले आहेत, असे प्रत्यक्षात कबूल करताना दिसतात. पण हा व्हिडीओ खरा आहे का? वा ही काही खेळी आहे? या लेखात आम्ही या दाव्याचा सखोल फॅक्ट-चेक केला आहे.

---

तपासणी प्रक्रिया

1. Alt News ने केलेली पडताळणी

Alt News ने स्पष्ट केले की या क्लिपमध्ये जनरल द्विवेदीचा आवाज आणि होठांचे हाल एकसारखे नाहीत. म्हणजेच, व्हिडीओमध्ये अतिरिक्त ऑडिओ जोडले गेले आहे. त्यांनी व्हायरल आणि मूळ addresses यांचा तुलना करून दाखवला आहे; मूळ भाषणात अशी कोणतीही कबुली नाही.Alt News

2. Factly ने निष्कर्ष काढले

Factly ने AI-डिटेक्शन टूल्स (Hive आणि Hiya) वापरून विश्‍लेषण केल्यावर, 98–99% शक्यता आढळली की व्हिडीओमध्ये डीपफेक ऑडिओ किंवा कृत्रिम आवाज वापरला आहे. मूळ भाषणात “सहा जेट्स आणि 250 सैनिक गमावले” असा कोणताही उल्लेख नाही.FACTLY

3. NewsChecker (NewsMeter) ची तपासणी

NewsMeter नेही या क्लिपचा पूर्वाभ्यास केला आणि आढळले की व्हिडीओमध्ये 8 सेकंद इतका खोटा ऑडिओ घातलेला आहे — मूळ भाषणात तो भाग नाही. तसेच, कुठल्याही मुख्य मीडिया स्त्रोतांनी हा प्रकार इतक्या मोठ्या दावा म्हणून कव्हर केला नसल्याने हा दावा शक्यतो खरा नाही.NewsMeter

4. BOOMLive द्वारे पडताळणी

BOOMLive ने शोधलं की व्हायरल क्लिपमध्ये तो “सहा जेट्स आणि 250 सैनिक गमावले” असा भाग AI-संबंधित ओव्हरलय केलेल्या आवाजाचा भाग आहे आणि मूळ भाषणात तो नाही.BOOM

5. PIB (Press Information Bureau) ने दिली पुष्टी

सरकारच्या माहिती खात्याने (PIB Fact Check) ट्विट करून घोषित केले की हा व्हिडीओ AI-जनरेटेड डीपफेक आहे. सेनाध्यक्षांनी अशा प्रकारचा कोणताही दावा केला नाही.Republic WorldThe Statesman

6. Deepfakes Analysis Unit (DAU)

DAU ने देखील या व्हिडीओचा व्यापक तपास करून निष्कर्ष काढला की synthetic ऑडिओ मूळ भाषणात घालण्यात आला आहे — तो व्हिडीओ manipulated/deepfake आहे.dau.mcaindia.in

---

प्रत्यक्ष घटना काय होती?

• सेनाध्यक्ष जनरल उपेन्द्र द्विवेदी यांनी IIT मद्रासमध्ये 4 ऑगस्ट 2025 रोजी संविधानिक भाषण दिले.
• त्यात ते “non-kinetic quadrant”, “nation-wide approach”, आणि “next war” यांसारख्या मुद्द्यांविषयी बोलतात.
• “मी 6 जेट्स आणि 250 सैनिक गमावले” अशी कोणतीही घोषणा त्यांनी केलेली नाही — तो भाग फक्त व्हायरल क्लिपमध्ये जोडण्यात आला आहे.Alt NewsFACTLY

---

सारांश (Verdict Table)

दावा	सत्यता
सेनाध्यक्षांनी ऑपरेशन सिंडूरमध्ये 6 जेट्स व 250 सैनिक गमावल्याचं कबूल केलं	खोटा
व्हिडीओ डीपफेक/AI-altered आहे	खरे
PIB-ने त्यावर स्पष्टपणे “खोटं” ठरवलं आहे	हो — खोटं

---

अंतिम निष्कर्ष

हा व्हिडीओ पूर्णपणे खोटा आणि दिशाभूल करणारा आहे. तो डीपफेक आहे ज्यात ऑडिओ कलईपूर्वक बदलला गेला आहे — सेनाध्यक्षांनी असा कुठलाही कथन केलेले नाही.